De gepensioneerde huisartsen Nico van Duijn en Jos Winnubst bekijken in retrospectief de ontwikkelingen sinds zij instapten bij het Project Gezondheidszorg Almere. Nico van Duijn was huisarts vanaf het begin in december 1976 tot aan zijn pensionering in 2014. Eerst was dit een door de lokale overheid gesteunde vrije vestiging tegen zijn zin, daarna in dienst bij de voorlopers van Zorggroep Almere. Jos Winnubst is als huisarts begonnen in De Schakel en is ook in gezondheidscentrum West werkzaam geweest.

Roodschrift: De huisartsenpraktijk bestaat niet meer uit een huisarts en een assistente. Kleven daar gevolgen aan?

Nico: “Er zijn goed draaiende en slecht draaiende grotere praktijken. Het is zaak om goed voor de mensen in zo’n praktijk te zorgen. Anders verdwijnt een geolied lopende praktijk. Haven kende een paar uitstekend draaiende huisartsenpraktijken met een vaste ploeg. Langzaamaan zijn de medewerkers vertrokken en is de dienstverlening afgegleden. Soms loopt het in een team niet goed. Dan is het zaak dat er op tijd wordt ingegrepen: wonden moet je niet laten door etteren.”

Jos: “Bij oudere huisartsen proefde ik meer gemeenschapszin. Mijn collega’s wilden in meerderheid iets betekenen voor hun patiënten. Ze hadden er plezier in om in teamverband iets moois doen voor anderen. De teamgeest was hecht en je viel elkaar niet af.”

Roodschift: De gemeenteraad wil huisartsen een warm welkom heten. Kan dat huisartsen over de streep trekken?

Nico: “Dat is maar de vraag. Het tekort is mede het gevolg van een andere opstelling van jonge huisartsen zelf. Die willen niet de verantwoordelijkheid dragen voor alles wat bij het voeren van een huisartsenpraktijk hoort: na een werkdag nog overleggen met collega’s of andere hulpverleners en niet te vergeten de administratie.”
Jos: “Jonge huisartsen willen graag vrijheid. Ze werken zes maanden lang, doen dan alleen nachtdiensten en gaan vervolgens op wereldreis. Dat zijn allemaal zaken waarvan ik niet zie dat een gemeente dat kan veranderen.”

Ambachtelijk

Roodschrift: Kan de gemeente wel iets doen?

Nico: “Jonge huisartsen willen niet meer huisarts zijn zoals dat vroeger was. Ze willen om half zes naar huis, werken liefst parttime en dienen tijdig hun declaratie in. Aan die maatschappelijke trend zal de gemeente niet veel kunnen doen.”

Jos: “Ik ben huisarts geworden omdat ik iets wilde betekenen voor de patiënten in mijn praktijk. Het vak van huisarts was voor mij ambachtelijk werk. Je leert mensen kennen door ze te zien. Dat is nu heel anders. Tegenwoordig ziet een huisarts zijn patiënten nauwelijks nog. De patiënt wordt vaak geholpen door een Praktijk Ondersteuner. Op de achtergrond is dan een huisarts beschikbaar.”

Roodschrift: speelt geld verdienen een grote rol voor huisartsen?

Nico: “Studenten gaan volgens mij niet voor het geld. Geld wordt pas belangrijk als het wordt verdiend. Met het waarnemen is wel iets veranderd. Dat was vroeger om te kijken in wat voor soort praktijk je je thuis voelde. Als je dat had uitgeprobeerd wilde je in de soort praktijk vestigen die het beste bij jou paste.”

Jos: “Toen ik in De Schakel solliciteerde waren er drie kandidaten. De andere sollicitanten zijn elders bij Zorggroep Almere terecht gekomen. In de jaren dat ik in Almere huisarts ben geweest waren de verdiensten geen probleem om vertrekkende collega’s te vervangen. Een deel van de huisartsen van Zorggroep Almere was structureel opleider van jonge huisartsen.”

Parttime en administratie

Roodschrift: wat zijn volgens jullie oorzaken van het tekort aan huisartsen?

Nico: “Tegenwoordig gaat een derde van de werktijd van huisartsen op aan administratie: verrichtingen, tevredenheidsmeting, voorgeschreven medicijnen enzovoorts. En als je een vinkje vergeet, keurt de verzekeraar de declaratie af. Het zijn de verzekeraars die voor een ongezonde administratieve last voor huisartsen zorgen. Als de verzekeraar een extra vinkje vraagt, krijgt de huisarts daar aanvankelijk extra geld voor. Zodra dat extra vinkje ingesleten is verdwijnen de extra centjes.”

Jos: “Je moet als huisarts zin hebben om te werken in een team en iets moois willen doen voor anderen. De huisartsen van waarneemgroepen kenden de patiënten van hun collega’s uit die groep. Tegenwoordig is de nacht- en weekenddienst voor de hele stad een verantwoordelijkheid van de waarnemer in de dokterspost. Volgens mij is dat een effect van de maatschappelijke trend, waarbij gemeenschapszin aan het verdwijnen is. Een Franse clinicus zei mij eens wat de dokter kan doen: soms de patiënt genezen, vaak de smart verlichten en de patiënt altijd troosten. Ik heb de indruk dat in de huidige situatie het troosten als een van de belangrijkste taken van de huisarts geschrapt is.”