Er RESt ons tijd, laten we die gebruiken
Even een stukje geschiedenis. We hebben in Nederland iets bijzonders gedaan. We hebben een klimaatakkoord gebouwd. Ja gebouwd. Zoveel mogelijk van onderop, met veel verschillende partijen, met vaak tegenstelde belangen, met achterbannen en met media die er bovenop zaten. En toch is het gelukt. We hebben met zijn allen het klimaatakkoord getekend.
Wat bijna zo bijzonder is, is dat we afgesproken hebben om ook één van de meest ingewikkelde vragen van onderop te beantwoorden. Dan heb ik het over het opwekken van duurzame elektriciteit.
Bouwen van onderaf
In het klimaatakkoord hebben we vastgesteld dat er 35 Terawattuur (Twh) nodig is. Nu had de overheid een verdeelsleutel kunnen bedenken, uitrekenen waar dan zon en wind vandaan moeten komen en vervolgens die gebieden, vanwege het nationaal belang, aan kunnen wijzen. De uitgave Via Parijs -die als inspiratiebron overigens zeer de moeite waard is (het begrip “De beste CO2-kiloknaller deals” krijg ik niet meer uit mijn systeem)- laat bijvoorbeeld bij het voorkeursmodel "Wind op Land” zien wat dat zou kunnen betekenen.
Gelukkig hebben we Via Parijs niet als blauwdruk gezien en hebben we geen landelijk plan gemaakt. We hebben er met zijn allen voor gekozen 30 RES-regio’s in te richten waar die opgave gerealiseerd wordt. En in Flevoland hebben we de mazzel dat we als provincie 1 RES-regio zijn. Al die regio’s stellen hun eigen Regionale Energie Strategie (RES). In deze RES beschrijft elke regio welke energiedoelstellingen zij zal halen en op welke termijn en welke aanpak/strategie de regio hanteert om deze energiedoelstellingen te bepalen en te halen.
In Flevoland werken 36 partijen in de Flevolandse Energie Agenda (https://fea.nl/) samen om dat plan te maken. Een concept van dat plan is al besproken in alle 6 de gemeenteraden, de provinciale staten en de algemene vergadering van het waterschap. De definitieve RES 1.0 moet zelfs (voor 1 juli 2021) worden vastgesteld door diezelfde organen. We zijn er inmiddels al even mee onderweg. Er is een concept-RES opgesteld en ingeleverd bij het Nationaal Programma RES. (https://www.regionale-energiestrategie.nl/documenten/HandlerDownloadFiles.ashx?idnv=1600632).
Tegenwind
Die concept-ressen tellen landelijk op tot meer dan 50 TWh en eigenlijk zouden we daar best tevreden mee mogen zijn. Maar in plaats van applaus vliegen de "aanmoedigingen" ons om de oren: “Die 35 Twh wordt uiteindelijk toch niet gehaald, (rijks)overheid grijp in”. “We maken ons grote zorgen over het democratisch proces”. “Ze worden het nooit eens”.
En ga zo maar door. Nou dat helpt (maar niet heus). Dat is lekker als je in een intensief proces in je regio bezig bent, dat de tegenwind alvast van buiten af aangewakkerd wordt. Wel eens van selffulfilling prophecies gehoord ? En ja ik ken ook de politieke en maatschappelijke stromingen die het fijn zouden vinden als het proces zou mislukken.
Ik hoor daar niet bij en ik geloof het ook niet. Ik kom (ik mag landelijk portefeuillehouder energietransitie voor de 12 provincies zijn) echt heel veel betrokken en bevlogen bestuurders tegen die volop gemotiveerd zijn om voor hun regio het onderste uit de kan te halen, de ultieme balans te vinden tussen opwekking, ruimtelijke potentie en draagvlak. Ook in Flevoland. We zijn niet voor niets koploper. Nou kun je zeggen, het gaat toch goed, we zijn toch klaar?
Meer informatie staat op: https://www.klimaatakkoord.nl. Daar lezen jullie er overigens van alles over, zowel van voor- als tegenstanders. Dat zal nog wel even zo blijven. Het raakt ons tenslotte allemaal.
Nog veel vragen
Klaar? Niets is minder waar. Die RES 1.0 moet echt nog besloten worden, maar voor we dat doen komen we aan het meest spannende stuk, waarbij we ons afvragen, is daar draagvlak voor? Want in de meer dan 50 Twh. (en dus ook in ons bod ongeveer 4,76 Twh) zit nog veel wensdenken. Zitten nog veel vragen over “waar dan”. En alhoewel in ons bod alleen maar vastgesteld beleid zit, is de spannende vraag wel: waar ligt de potentie voor de toekomst? Waar willen we wat? En dan gaat het dus vooral over draagvlak, systeem-efficiency en ruimtelijke inpassing.
Laat ik mij voor nu even beperken tot dat begrip draagvlak. Er is over draagvlak heel veel gepubliceerd.[1] Draagvlak vraagt tijd. Vraagt om gesprekken op basis van heldere beleidskaders. Vraagt het kunnen overzien van de consequenties van "Ja" en "Nee". Een willekeurige groep burgers op de markt interviewen en daar beleid op baseren heeft niets met draagvlak te maken. Het gesprek over de keuzes van de warmtebron, over de ruimte voor zon of wind, afgezet tegen de alternatieven die daar voor zijn heeft dat wel. En dat kan en moet overal, op die markt, in het buurthuis, aan de keukentafel of in het stadhuis.
Het goede gesprek
Volgens mij moeten we ons als PvdA-ers druk maken over het goede gesprek en dat niet laten kapen door partijen die helemaal niet op de energietransitie zitten te wachten. En ons ook niet laten afleiden door partijen die als afleidingsmanoeuvre de discussie over kernenergie willen voeren.
En het goede nieuws is: het kan. In Flevoland is veel draagvlak voor windenergie. Waarom? Omdat mensen kunnen participeren, omdat er een gebiedsgebonden bijdrage is afgesproken; kortom omdat we een belang hebben gecreëerd. Kijk naar de Groene Reus en andere energie coöperaties. Ik word daar blij van.
Er is nog meer te doen
En ook op een andere manier zijn we er nog niet. In 2021 moet ook “warmte” onderdeel uit gaan maken van die RES. En dat is een heel ander hoofdstuk. Bovendien, voor ons als PvdA-ers weegt het zwaar dat de energietransitie voor iedereen betaalbaar is en blijft. Dat er geen energiearmoede gaat ontstaan. En ook daar speelt hetzelfde. De garantie is er nog niet, maar een conclusie ook niet. Er komt een warmtefonds voor mensen die het niet kunnen betalen. Er komen goedkopere oplossingen. Daar moeten we kritisch op blijven, maar we moeten onze zorgen niet laten misbruiken door partijen die eigenlijk gewoon van de energietransitie af willen.
Maar nogmaals, ook dat vraagt tijd. En laten we die nu hebben. Na de concept-RES komt de RES 1.0, daarna de RES 2.0 etc. Laten we die tijd nemen om het goede gesprek te voeren en alert te blijven.
[1] Om maar een greep te doen uit de vele artikelen: “Overheid benadert verduurzaming te negatief en moet meer vertrouwen hebben in rol van burgers en bedrijven” en "De ‘voor-of-tegensamenleving’ is om doodmoe van te worden en zal weerstand oproepen” beiden van Kim Putters of het buitengewoon boeiende essay “De boze burger schreeuwt om Plato!” van Peter Schmeitz.
terug